Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001942-P/160511

Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu

Identyfikator: POL-001942-P/160511

Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu

Warianty nazwy:

Witraże w Centre du Dialogue przy rue Surcouf 25

Jednolite panneau witrażowe, o pozornych podziałach pionowych, „jadowite w kolorach” (jak określił je ks. Janusz Pasierb), tworzy w istocie jeden wielki obraz, który zawiera oczywiste, choć jedynie aluzyjne nawiązania do ikonografii apokaliptycznej. Witraż, a raczej półprzejrzysta ściana z poliestru, zamówiony został w 1972 r. przez ks. Józefa Sadzika, zasłużonego dla kultury polskiej na emigracji, do zarządzanego przez niego ośrodka paryskich palotynów Centre du Dialogue. Koncepcja plastyczna tego dzieła wpisuje się w ówczesne poszukiwania Lebensteina w malarstwie i rysunku. W latach 60. XX w. malował w coraz grubszej i bardziej zróżnicowanej fakturze figury o organicznych formach, z czasem przypominające zdeformowane istoty ludzkie. To samo bestiarium pojawia się od tego czasu także w jego grafice, również w rysunkach i gwaszach (układanych często w cykle, np. później również ilustracji do Apokalipsy). W większym jednak stopniu niż w malarstwie i grafice Lebenstein powrócił w paryskim witrażu do doświadczeń informelu, wykorzystując specyfikę materii, w której tworzył. Obraz wykonany został bowiem osobiście przez artystę z masy plastycznej, poliestru, wg receptury poleconej malarzowi przez Alinę Szapocznikow. Może dzięki temu pozbawiony jest manierycznej dosłowności, cechującej jego ówczesne „bestiarium” w grafice. Jedyny witraż w dorobku Lebensteina, z tego zapewne powodu nie jest w ogóle uwzględniany w historii tej techniki, należy do niej zresztą tylko pozornie (nie powstał przecież w szkle). A zasługuje na miejsce w niej z powodów zarówno technologicznych, jak ikonograficznych. Jest jednym z najbardziej niezwykłych dzieł sztuki religijnej drugiej połowy XX w.

W latach 1983-1985 artysta zaprojektował także ilustracje do wydania Apokalipsy w tłumaczeniu Czesława Miłosza, również dla paryskich pallotynów, z inicjatywy ks. Sadzika. Praca dla Centre du Dialogue w 1972 r. rozpoczęła poważny rozdział w dorobku Lebensteina, wiążący się z tematyką religijną (także m.in. ilustracje do Księgi Hioba). Artysta miał do niej specyficzny wprawdzie stosunek: „Irrealizm to cała sztuka, zaczynając od początku chrześcijaństwa. Niektórzy mogą być oburzeni, ale niestety tak jest. Całe malarstwo religijne jest malarstwem surrealistycznym samo w sobie. (...) Zrobiłem witraże do Centre du Dialogue, który odegrał w kulturze polskiej bardzo dużą rolę. Odbywały się tam spotkania w okresach bardzo trudnych, gdzie ludzie mówili z odwagą własną prawdę” (wspominał artysta w filmie P. Wejcherta i J. Żamojdo „Jan Lebenstein - spotkanie w pracowni”, 1989).

Jedna z figur z witraża, Baranek, została powtórzona w zwieńczeniu nagrobka Lebensteina na warszawskich Powązkach.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1972

Twórcy:

Jan Lebenstein (malarz; Polska)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • T. Chrzanowski, „Apokalipsa jako dzieło sztuki”, [w:] „Jan Lebenstein i krytyka. Eseje, recenzje, wspomnienia”, wybór i oprac. A. Wat, D. Wróblewska, Warszawa 2004, s. 151-154
  • „Jan Lebenstein. Hiob. Apokalipsa”, kat. wyst. w Galerii Kordegarda, Warszawa 2000, s. 24-25
  • Małgorzata Kitowska-Łysiak, „A wiesz w Apokalipsie co znaczy bestyja?” „O Lebensteinowej «Ars emblematica»”, [w:] tamże, s. 154-158
  • Lechosław Lameński, „Lebenstein-Apokalipsa”, „Tygodnik Powszechny”, 1988, nr 5
  • Tadeusz Nyczek, „Od Apokalipsy do Biesów”, „Gazeta Wyborcza”, 1996, nr 28
  • Krzysztof Pomian, „Lebenstein - droga pod prąd”, „Kultura” [paryska], 1999, nr 11
  • Stanisław Rodziński, Jan Lebenstein, „Tygodnik Powszechny”, 1977, nr 22

Słowa kluczowe:

Publikacja:

22.06.2024

Ostatnia aktualizacja:

03.06.2025

Opracowanie:

prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń
Witraż Jana Lebensteina w Paryżu, przedstawiający apokaliptyczne motywy z postaciami i stworzeniami w jaskrawych kolorach. Dzieło z poliestru zawiera symboliczne elementy jak baranek i waga. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Witraż Jana Lebensteina w Paryżu, przedstawiający apokaliptyczne obrazy z jeźdźcem na koniu, wielogłową istotą i symbolami niebiańskimi w jaskrawych kolorach. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Witraż Jana Lebensteina przedstawiający mityczne stworzenie z postacią ludzką na grzbiecie, o żywych kolorach i abstrakcyjnych formach, część serii Apokalipsa w Paryżu. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Panneau witrażowe Jana Lebensteina przedstawiające serię zdeformowanych twarzy ludzkich z wydłużonymi rogami na niebieskim tle, część serii Apokalipsa w Paryżu. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Panneau witrażowe Jana Lebensteina przedstawiające szkieletową postać na szkieletowym koniu na tle kolorowego, abstrakcyjnego tła. Panel jest częścią serii Apokalipsa w Paryżu. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Witraż Jana Lebensteina przedstawiający apokaliptyczne motywy z centralną postacią trzymającą książkę, barankiem z krzyżem i mitycznymi stworzeniami. Jaskrawe kolory i organiczne formy odzwierciedlają unikalny styl artysty. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Witraż Jana Lebensteina w Paryżu, przedstawiający siedzącą postać z aureolą czytającą książkę, nad barankiem z czerwonym krzyżem. Tło zawiera jaskrawe kolory i abstrakcyjne kształty. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Witraż Jana Lebensteina w Paryżu, z abstrakcyjnymi, apokaliptycznymi motywami w jaskrawych kolorach, osadzony w kamiennej fasadzie. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Widok ulicy w Paryżu z zaparkowanymi samochodami i budynkami mieszkalnymi pod pochmurnym niebem. Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz