Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001942-P/160511

Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu

Identyfikator: POL-001942-P/160511

Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu

Warianty nazwy:

Witraże w Centre du Dialogue przy rue Surcouf 25

Jednolite panneau witrażowe, o pozornych podziałach pionowych, „jadowite w kolorach” (jak określił je ks. Janusz Pasierb), tworzy w istocie jeden wielki obraz, który zawiera oczywiste, choć jedynie aluzyjne nawiązania do ikonografii apokaliptycznej. Witraż, a raczej półprzejrzysta ściana z poliestru, zamówiony został w 1972 r. przez ks. Józefa Sadzika, zasłużonego dla kultury polskiej na emigracji, do zarządzanego przez niego ośrodka paryskich palotynów Centre du Dialogue. Koncepcja plastyczna tego dzieła wpisuje się w ówczesne poszukiwania Lebensteina w malarstwie i rysunku. W latach 60. XX w. malował w coraz grubszej i bardziej zróżnicowanej fakturze figury o organicznych formach, z czasem przypominające zdeformowane istoty ludzkie. To samo bestiarium pojawia się od tego czasu także w jego grafice, również w rysunkach i gwaszach (układanych często w cykle, np. później również ilustracji do Apokalipsy). W większym jednak stopniu niż w malarstwie i grafice Lebenstein powrócił w paryskim witrażu do doświadczeń informelu, wykorzystując specyfikę materii, w której tworzył. Obraz wykonany został bowiem osobiście przez artystę z masy plastycznej, poliestru, wg receptury poleconej malarzowi przez Alinę Szapocznikow. Może dzięki temu pozbawiony jest manierycznej dosłowności, cechującej jego ówczesne „bestiarium” w grafice. Jedyny witraż w dorobku Lebensteina, z tego zapewne powodu nie jest w ogóle uwzględniany w historii tej techniki, należy do niej zresztą tylko pozornie (nie powstał przecież w szkle). A zasługuje na miejsce w niej z powodów zarówno technologicznych, jak ikonograficznych. Jest jednym z najbardziej niezwykłych dzieł sztuki religijnej drugiej połowy XX w.

W latach 1983-1985 artysta zaprojektował także ilustracje do wydania Apokalipsy w tłumaczeniu Czesława Miłosza, również dla paryskich pallotynów, z inicjatywy ks. Sadzika. Praca dla Centre du Dialogue w 1972 r. rozpoczęła poważny rozdział w dorobku Lebensteina, wiążący się z tematyką religijną (także m.in. ilustracje do Księgi Hioba). Artysta miał do niej specyficzny wprawdzie stosunek: „Irrealizm to cała sztuka, zaczynając od początku chrześcijaństwa. Niektórzy mogą być oburzeni, ale niestety tak jest. Całe malarstwo religijne jest malarstwem surrealistycznym samo w sobie. (...) Zrobiłem witraże do Centre du Dialogue, który odegrał w kulturze polskiej bardzo dużą rolę. Odbywały się tam spotkania w okresach bardzo trudnych, gdzie ludzie mówili z odwagą własną prawdę” (wspominał artysta w filmie P. Wejcherta i J. Żamojdo „Jan Lebenstein - spotkanie w pracowni”, 1989).

Jedna z figur z witraża, Baranek, została powtórzona w zwieńczeniu nagrobka Lebensteina na warszawskich Powązkach.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1972

Twórcy:

Jan Lebenstein (malarz; Polska)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • T. Chrzanowski, „Apokalipsa jako dzieło sztuki”, [w:] „Jan Lebenstein i krytyka. Eseje, recenzje, wspomnienia”, wybór i oprac. A. Wat, D. Wróblewska, Warszawa 2004, s. 151-154.
  • „Jan Lebenstein. Hiob. Apokalipsa”, kat. wyst. w Galerii Kordegarda, Warszawa 2000, s. 24-25.
  • Małgorzata Kitowska-Łysiak, „A wiesz w Apokalipsie co znaczy bestyja?” „O Lebensteinowej «Ars emblematica»”, [w:] tamże, s. 154-158.
  • Lechosław Lameński, „Lebenstein-Apokalipsa”, „Tygodnik Powszechny”, 1988, nr 5.
  • Tadeusz Nyczek, „Od Apokalipsy do Biesów”, „Gazeta Wyborcza”, 1996, nr 28.
  • Krzysztof Pomian, „Lebenstein - droga pod prąd”, „Kultura” [paryska], 1999, nr 11.
  • Stanisław Rodziński, Jan Lebenstein, „Tygodnik Powszechny”, 1977, nr 22.

Słowa kluczowe:

Publikacja:

26.09.2024

Ostatnia aktualizacja:

23.11.2024

Opracowanie:

prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Jan Lebenstein, Apokalipsa, 1972, ściana okienna z barwionego poliestru, Paryż, kaplica polskich pallotynów Centre du Dialogue, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Fotografia przedstawiająca Witraże Apokalipsy Jana Lebensteina w Paryżu Galeria obiektu +8
Centre du Dialogue, Paryż (Francja), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz