Widok kościoła parafialnego od strony wschodniej, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie
Fasada kościoła parafialnego, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie
Widok w stronę prezbiterium kościoła parafialnego, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie
Widok w stronę chóru muzycznego kościoła parafialnego, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002509-P/189513

Kościół parafialny w Świtarzowie

Świtarzów | Ukraina | obwód lwowski | rejon szeptycki
ukr. Swytaziw (Свитазів)
Identyfikator: POL-002509-P/189513

Kościół parafialny w Świtarzowie

Świtarzów | Ukraina | obwód lwowski | rejon szeptycki
ukr. Swytaziw (Свитазів)

Kościół parafialny w Świtarzowie - rzymskokatolicka świątynia parafialna o nieznanym wezwaniu w Świtarzowie, budowana w latach 1937-1939 (budowa nieukończona) według projektu architekt Ireny Obmińskiej-Wieczorkowej, córki lwowskiego architekta Tadeusza Obmińskiego.

Historia
Świtarzów (pisany czasem także jako Świtażów) pierwotnie należał do parafii w Tartakowie. Ekspozyturę utworzono tu w roku 1910, a samodzielną parafię erygowano 22 grudnia 1923 r.

Wiadomo, że w roku 1876 funkcjonowała w Świtarzowie kaplica prywatna, zapewne w pałacu. Kaplica publiczna została zbudowana w roku 1897, jako neogotycka kaplica grobowa Wandy z Rulikowskich i Tadeusza Kownackich. Była to budowla na rzucie prostokąta, stosunkowo szeroka, z ostrołukowymi oknami. Przed 1908 r. została powiększona poprzez dodanie niemal równej jej wielkości drewnianej przybudówki. W takim stanie służyła miejscowym katolikom do końca II wojny światowej. Po 1994 r. została przejęta na cerkiew i całkowicie przebudowana.

Od początku XX w. czyniono starania o budowę kościoła. Według tradycji miejsce miał wybrać przed I wojną światową abp lwowski Józef Bilczewski. Zapewne z braku funduszy budowa długo nie mogła ruszyć. Dopiero w 1924 r. Lwowski Urząd Konserwatorski zatwierdził projekt kościoła sporządzony przez architekt Irenę Obmińską-Wieczorkową, ale budowa rozpoczęła się w 1927 r. Ponieważ prace były finansowane w całości ze składek parafian, postępowały wolno. Co jakiś czas były urządzane festyny i składki na potrzebę parafii w okolicznych wsiach. W roku 1936 kościół zasklepiono i zadaszono, a gwardian z kościoła Bernardynów w Sokalu poświęcił krzyż na świątyni. Jeszcze w marcu 1939 r. kościół stał w stanie surowym, bez stolarki okiennej, drzwiowej i podłogowej, ale z otynkowanym wnętrzem. Wybuch II wojny światowej przerwał prace budowlane, a w roku 1940 blisko połowa parafian została wywieziona przez sowietów na Syberię (do obwodu archangielskiego). Po zakończeniu wojny kościół zagarnął miejscowy kołchoz, który urządził w nim bazę transportową, a następnie magazyn zbożowy. Funkcję tę budynek pełni do dzisiaj.

Architektura
Kościół zbudowano na wzgórzu, w południowo-wschodnim krańcu wsi. Budowla jest ceglana, nietynkowana, wzniesiona na rzucie krzyża, z trójnawowym korpusem i prezbiterium skierowanym  na północ. Korpus jest czteroprzęsłowy, do transeptu dostawione są kaplice, a prezbiterium jednoprzęsłowe, zamknięte trójbocznie, po jego bokach znajdują się aneksy skarbca i zakrystii. Artykulacja wnętrza obejmuje lizeny przechodzące w gurty sklepienne. Sklepienie nawy jest kolebkowe, w nawach bocznych, kaplicach przy transepcie i w prezbiterium jest krzyżowe.

Fasada jest jednokondygnacyjna, zwieńczona wklęsłym przyczółkiem zamkniętym prosto. Artykulacja przeprowadzona jest na narożach parami pilastrów. Elewacje boczne podzielone pilastrami, zamkniecie prezbiterium bez podziałów. Zamknięcia ramion transeptu powtarzają w formie szczyt fasady kościoła. Cały detal architektoniczny nie został ukończony (pilastry nie mają uformowanych baz ani kapiteli).

Pomimo użytkowania kościoła w chrakterze magazynu kołchozowego świątynia zachowana jest w dosyć dobrym stanie. Wnętrze całkowicie przebudowano, m.in. zamurowując nawy boczne i przejścia, a także większość okien.

Problematyka artystyczna
Kościół zaprojektowany został przez Irenę Obmińską-Wieczorek w formach modernistycznych, z wyraźnymi odniesieniami do schematów barokowych. Katarzyna Brzezina-Scheuerer uważa, że fasada kościoła świtarzowskiego jest zbliżona w swym ogólnym charakterze do fasady kościoła w Tuligłowach, dobudowanej do starszej świątyni według projektów architekta Erwina Wieczorka (1927-1930), męża Ireny. Warto wspomnieć, że sama Obmińska-Wieczorkowa wzmiankowana jest również w kontekście tuligłowskich projektów. Lata 20. XX w. to okres aktywnej pracy zawodowej Ireny Obmińskiej-Wieczorkowej, w 1925 r. została sekretarzem Koła Architektów we Lwowie, w tym samym roku przygotowała wraz z mężem projekt konkursowy plebanii i kościoła pw. Chrystusa Króla w Stanisławowie (projekt zajął II miejsce). Jan K. Ostrowski wiąże z Erwinem Wieczorkiem i jego żoną Ireną projekty przebudowy kościoła parafialnego w Śniatynie, przygotowane w latach 1926-1927 i realizowane w latach 1926-1936.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1937-1939

Twórcy:

Irena Wieczorek (architekt; Polska, Ukraina)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • K. Brzezina-Scheuerer, „Kościół parafialny w Świtarzowie”, w: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie na terenie dawnego województwa bełskiego”, red. A. Betlej, A. Dworzak, Kraków 2021, t. 1, s. 821-844
  • A. Dworzak, „Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Tartakowie”, w: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie na terenie dawnego województwa bełskiego”, red. A. Betlej, A. Dworzak, Kraków 2021, t. 1, s. 845-970
  • J.K. Ostrowski, „Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny w Śniatynie”, w: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, red. J.K. Ostrowski, „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków 2010, cz. I, t. 18, s. 257-278

Publikacja:

17.02.2025

Ostatnia aktualizacja:

18.04.2025

Opracowanie:

dr Agata Dworzak
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Galeria obiektu +3
Widok kościoła parafialnego od strony wschodniej, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Galeria obiektu +3
Fasada kościoła parafialnego, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Galeria obiektu +3
Widok w stronę prezbiterium kościoła parafialnego, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny w Świtarzowie Galeria obiektu +3
Widok w stronę chóru muzycznego kościoła parafialnego, arch. Irena Wieczorek, 1937-1939, Świtarzów (Ukraina), fot. Agata Dworzak, 2013

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz