Kościół pw. bł. Salomei w Chicago, 1912-1913, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. bł. Salomei w Chicago
Kościół pw. bł. Salomei w Chicago (wnętrze), 1912-1913, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. bł. Salomei w Chicago
Kościół pw. bł. Salomei w Chicago (wnętrze), 1912-1913, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. bł. Salomei w Chicago
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001808-P/150314

Kościół pw. bł. Salomei w Chicago

Identyfikator: POL-001808-P/150314

Kościół pw. bł. Salomei w Chicago

Informacja o obiekcie:

Historia Kensington, na terenie którego znajduje się kościół pw. bł. Salomei, zaczyna się w połowie XIX w. wraz z powstającymi liniami kolejowymi. Nim stało się ono częścią Chicago, powstało na jego obrzeżach osiedle robotnicze. Było to miejsce o tyle interesujące, że przy jego zakładaniu dużą uwagę przywiązano do zapewnienia godziwych warunków życia mieszkańcom, a jednocześnie pracownikom fabryki Pullmana. Właściciel zakładów zatrudnił do zaprojektowania osiedla architektów: Solona Bemana i Nathana Barretta. Drugi z nich specjalizował się w planowaniu krajobrazu.

Twórcy zatroszczyli się nie tylko o wygodne domy, ale też i przyjazne otoczenie. Na tle innych dzielnic Chicago, był to zupełnie inny świat. Mieszkańcom zapewniono edukację, rozrywkę i dostęp do biblioteki oraz teatru. Niektórzy jednak krytykowali projekt, twierdząc, że jest on nieamerykański. Mieszkańcy przychodzili bowiem na gotowe, a sposób życia mieli z góry narzucony. Idylla nie trwała długo. Po paru latach zakłady Pullmana zaczęły gorzej prosperować. Pracownikom obniżono pensje, ale nie czynsze, które musieli płacić. Doprowadziło to do strajku, szeroko komentowanego w USA.

Polacy nigdy nie zdominowali tej okolicy. Pojawili się w niej jednak już w 1881 r., a więc kilkanaście miesięcy po uruchomieniu pierwszych zakładów Pullmana. Później wszystko przebiegało dość typowo. Powiększająca się społeczność potrzebowała własnej parafii, zazdrośnie spoglądając na Niemców, Irlandczyków i Francuzów posiadających wspólnoty. Starania o jej utworzenie zostały zwieńczone w 1898 r. jej oficjalnym erygowaniem, chociaż pierwszego proboszcza wyznaczono dopiero dwa lata później. Parafia nie była bowiem dość liczna, a w archidiecezji chicagowskiej wciąż odczuwano niedobór polskich księży. Życie religijne toczyło się w wynajętych pomieszczeniach, tam też działała niewielka szkółka. Pierwszym rozwiązaniem problemów lokalowych stała się budowa drewnianej świątyni i plebani. Później powstały szkoła i konwent.

Kiedy budynek kościoła okazał się niewystarczający na potrzeby parafii, rozpoczęły się starania o wystawienie nowego. Od położenia kamienia węgielnego do zakończenia przedsięwzięcia minęło kilka lat, ale udało się to w 1913 r. Koszt budowy wyniósł 90 000 dolarów. Świątynia mogła pomieścić wewnątrz tysiąc wiernych. Jest ona ceglana z ostrołukowymi wykrojami okien, wraz ze sklepieniami nadającymi całości neogotyckiego rysu. W jej dekoracji pojawia się popularny motyw fryzu arkadkowego. Dwie wieże dostawione do fasady, wyraźnie dominują nad otoczeniem. We wnętrzu umieszczono witraże, pochodzące z czasu budowy. Wykonało je lokalne studio Hansa Muencha, utrzymując prace w konwencji warsztatów bawarskich.

W kolejnych latach nastąpił rozwój parafii, nieco spowolniony w czasie wielkiego kryzysu. Lata 50. i 60. XX w. to czas największej prosperity. Powstały nowe budynki. Jednak zmiany prowadzące do zamykania kolejnych fabryk sprawiły, że okolica zaczęła się wyludniać. W miejsce Polaków coraz częściej wprowadzali się Meksykanie i Afroamerykanie. Nastąpiła konsolidacja starych parafii, a los większości z nich wydał się być przesądzony. Kościół funkcjonował przez pewien czas dzięki przywiązaniu wiernych. Mieszkali oni w innym miejscu, ale przyjeżdżali na niedzielną mszę. To zjawisko pojawiało się dość często na terenie USA, jednak taki stan nie miał szans utrzymać się zbyt długo. W 1990 r. doszło do likwidacji parafii. Kościół sprzedany Salem Baptist Church, służy dzisiaj przede wszystkim podczas ceremonii ślubnych.

Pierwotne wezwanie kościoła odnosiło się do błogosławionej Salomei. Posługiwano się jednak, i to zarówno w języku polskim, jak i angielskim określeniem jej jako świętej. Taki napis pojawia się nawet na kamieniu węgielnym. W publikacji zdecydowaliśmy jednak o zastosowaniu poprawnego zapisu - bł. Salomei.

Kalendarium

1889 - utworzenie bractwa św. Stanisława Kostki i rozpoczęcie starań o utworzenie parafii

1898 - erygowanie parafii bł. Salomei

1900 - wzniesienie drewnianego kościoła

1902 - budowa szkoły

1912 - rozpoczęcie budowy nowego kościoła

1913 - zakończenie prac nad nowym kościołem i powiększenie szkoły

1960 - wzniesienie nowego domu dla sióstr zakonnych

1973 - remont kościoła

1984 - zamknięcie szkoły

1990 - likwidacja parafii i sprzedaż kościoła Salem Baptist Church

Tekst pierwotnie opublikowany w książce wydanej przez Instytut Polonika 
Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Sylwia Czyż, Jacek Gołębiowski, Bartłomiej Gutowski, Parafie i kościoły polskie w Chicago, Warszawa 2019, s. 239-242.

Czas powstania:

1900 (pierwszy kościół), 1912-1913 (drugi kościół)

Twórcy:

studio A. Muench (wyroby ze szkła, witraże; Chicago, USA)

Bibliografia i archiwalia:

  • Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Sylwia Czyż, Jacek Gołębiowski, Bartłomiej Gutowski, „Parafie i kościoły polskie w Chicago”, Warszawa 2019, 239-242.
  • Howe Jeffery, „Houses of Worship: An Identification Guide to the History and Styles of American religious Architecture”, Thunder Bay Press 2003.
  • Johnson Elizabeth, „Chicago Churches: A Photographic Essay”, Uppercase Books Inc. 1999.
  • Kantowicz Edward R., „The Archdiocese of Chicago. A Journey of Faith”, Booklink 2007.
  • Koenig Harry C., „A History of Parishes of the Archidiocese of Chicago”, Chicago 1980..
  • Kociołek Jacek, Filipowicz Stefan, „Kościoły w Chicago. Miejsca modlitw Polonii”, Warszawa-Chicago 2002..
  • Lane George A., „Chicago Churches and Synagogues: An Architectural Pilgrimage”, Loyola Press 1982..
  • McNamara Denis R., „Heavenly City. The Architectural Tradition of Catholic Chicago”, Chicago 2005..
  • Potaczała Genowefa, „Materiały do historii polskich parafii w Chicago”, mps. oprac. 2018.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Kościół pw. św. Salomei w Chicago, 1912-1913 Fotografia przedstawiająca Kościół pw. bł. Salomei w Chicago Galeria obiektu +2
Kościół pw. bł. Salomei w Chicago, 1912-1913, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Kościół pw. św. Salomei w Chicago (wnętrze), 1912-1913 Fotografia przedstawiająca Kościół pw. bł. Salomei w Chicago Galeria obiektu +2
Kościół pw. bł. Salomei w Chicago (wnętrze), 1912-1913, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Kościół pw. św. Salomei w Chicago (wnętrze), 1912-1913 Fotografia przedstawiająca Kościół pw. bł. Salomei w Chicago Galeria obiektu +2
Kościół pw. bł. Salomei w Chicago (wnętrze), 1912-1913, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Kościół pw. św. Salomei w Chicago, 1912-1913
    Katalog poloników Zobacz