W tekście wspomniana jest obecność jezuitów w Żytomierzu, a także kwestia kościoła, który po nich pozostał. Klasztor ten w 1838 roku został zmieniony na więzienie i kupiony przez Jankiela Tarnopolskiego, a także przez Stanisława Kaszperowskiego i Maryannę z Porcianków, którzy również mają prawa do tego kościoła. (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1865, T:11, s. 68., za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Były kościół pojezuicki w Żytomierzu.

Uchwała sejmowa z 1768 r. aprobowała fundację Kaźmirza Steckiego, kasztelana kijowskiego, (w recesie sejmowym z r. 1726 pozostałą), misji jezuitów w Żytomierzu, wraz ze szkołą. Źródła miejscowe żadnych nie dają nam wiadomości o sprawach Zgromadzenia i imionach jego członków. Musiały przecież gdzieś przechować się choćby kazania, miewane zwykle przy otwarciu kościołów i ogłaszane drukiem. Przypuszczać jednak trzeba, nie bez zasady, że fundator i jezuici, nie czekając na aprobatę sejmową, zapadłą zaledwie na lat pięć przed zawieszeniem Zgromadzenia w roku 1773, musieli wznosić budowę kościoła i klasztoru, a może nawet otworzyć pierwej klasztor i szkołę de facto, zanim de jure przez sejm uznani zostali. Fundamentalność pozostałych budowli, potrzebująca większych przygotowań i czasu, utwierdza nas w tym przypuszczeniu. Wiemy niemniej, że zakład naukowy, założony przez jezuitów, dał początek byłej szkole świeckiej, a następnie dzisiejszemu gimnazjum. Przez długi czas po zniesieniu Zgromadzenia, kościół stał pustką, a dziedziniec niestrzeżonego gmachu zapełniał się powoli niekształtnymi domkami, które stopniowo dziś znikają, przy nowym urządzaniu się miasta. Klasztor zaś, używany poprzednio na różne składy rządowe, w roku 1838 zamieniony został na więzienie i do dziś dnia ku temu użytkowi służy. Nakoniec, drogą targów publicznych, gmach kościelny kupiony był w styczniu 1838 r. przez Izraelitę Jankiela Tarnopolskiego, za cenę 1 116 złotych groszy 20, z obowiązkiem zniesienia go i uprzątnięcia gruzów. Lecz kupiec i mieszkaniec żytomierski, Stanisław Kaszperowski, wraz z żoną Maryanną z Porcianków, na mocy cesji, w aktach byłego magistratu żytomierskiego 22 lutego 1838 r. zeznanej, nabyli od Tarnopolskiego prawa do rzeczonego kościoła, za cenę wiele wyższą, bo 13 333 złote groszy 10, w zamiarze zachowania kościoła w dawnym miejscu. Pobożny jednak zamiar małżonków Kaszperowskich nie doszedł do skutku i rozebrany mur kościoła dostarczył doskonałego materiału na kilka wzniesionych przez nich kamienic. Załączony tu widok kościoła wystawia go w tym stanie, w jakim był w 1838, po zniesieniu już przez Tarnopolskiego wysokiej wieżycy drewnianej z krzyżem.