Artykuł Jana Lorentowicza „Polska Stacja Naukowa w Paryżu” zamieszczony w czasopiśmie „Świat”,  1930, nr 16, s. 6-7 (domena publiczna, przedruk za Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa) opisuje działalność i zbiory Biblioteki Polskiej w Paryżu, a także działalność funkcjonującej przy niej Stacji Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności, będącej instytucją o charakterze naukowym i badawczo-archiwalnym. Dyrektor Biblioteki w latach 1926-1956, Franciszek Jerzy Pułaski, zgodził się na przesłanie części zbiorów do nowej Biblioteki Narodowej w Warszawie. W czterech salach Biblioteki Polskiej w Paryżu zorganizowano muzeum poświęcone Adamowi Mickiewiczowi. Głównym inicjatorem muzeum i ofiarodawcą pamiątek po poecie był jego najstarszy syn, Władysław. Artykuł został zilustrowany fotografiami prezentującymi wnętrza muzeum Mickiewicza.

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Stacja Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności oraz muzeum Mickiewicza przy Bibliotece Polskiej w Paryżu.

Obok przebudowy gmachu i instalacji technicznych, ukończonych w lipcu roku zeszłego, rozpoczęła się w Bibliotece gruntowna reorganizacja wewnętrzna. Wychodząc z założenia, że Stacja Naukowa ma stanowić naszą ambasadę intelektualną, min. Pułaski postawił sobie pytanie: jaką powinna być Biblioteka Polska w Paryżu? Z jakich powinna składać się elementów? Jasne jest, że tworzenie w Paryżu przez Polaków wielkiej biblioteki ogólnej, uwzględniającej całokształt kultury wszechświatowej, byłoby zbędne. Spełniają to zadanie wielkie biblioteki francuskie. Min. Pułaski postanowił określić rozmiary działalności Biblioteki taką formułą: wiedza może się stać niezmiernie cennym nabytkiem.

Za zgodą Akademii, postanowił min. Pułaski ofiarować te wyeliminowane dzieła organizowanej obecnie przez p. S. Dembego Bibliotece Narodowej w Warszawie, co zresztą będzie zgodne z wolą ofiarodawców, którzy składali w Bibliotece swe książki z myślą, że w przyszłości zostaną przesłane do kraju. Uciążliwej czynności segregowania zbiorów podjął się doświadczony bibliotekarz Biblioteki Krasińskich, p. J. Muszkowski, który w przeciągu kilku miesięcy wyodrębnił z Biblioteki Polskiej wszystkie niepotrzebne w niej (na gruncie paryskim) dzieła. Z tego podziału nasza Biblioteka Narodowa otrzymała (do d. 15 listopada r. ub.) 24 212 dzieł w 30 439 tomach, a otrzyma jeszcze 12 000 t. druków ogólnych. Pomimo takiego uszczuplenia, Biblioteka Polska w Paryżu posiada w tej chwili 51 000 druków zinwentaryzowanych i skatalogowanych, bogate archiwum zbiorów emigracyjnych, wspaniały zbiór map Polski (1600 sztuk), 883 stare monety, 300 medali, 21 000 rycin (w tym 3000 dotyczących Polski), wydań dzieł Mickiewicza, z przekładów i studiów o Mickiewiczu oraz z ogromnej ilości wycinków z czasopism o naszym poecie.

Prowadzone od szeregu lat racjonalne katalogowanie zbiorów do wy (według autorów) jest już gotowe. Obecnie odbywa się wyodrębnienie (według treści) dzieł, dotyczących Polski powojennej, w czym już zdobyto kilka tysięcy pozycji. Oddano już do druku katalog rękopisów, dotyczących osoby Mickiewicza (1300 pozycji). Prace te, prowadzone pod kierunkiem znakomitego bibliografa, p. Piotra Koczorowskiego, kustosza Biblioteki, prowadzą: p. Bronisława Mońkiewiczówna, pełna pietyzmu konserwatorka „Muzeum A. Mickiewicza” i administratorka gmachu; p. S. Hulanicka, literatka polska i francuska, oraz p. Szymberski, pomocnik bibliotekarza.

Zwolna Biblioteka Polska w Paryżu staje się idealnym warsztatem pracy. Miałem sposobność stwierdzić to podczas kilkumiesięcznego w niej pobytu. Wszyscy urzędnicy Biblioteki, przejęci poczuciem zadania, jakie ta placówka ma spełniać, nie szczędzą uprzejmości i zabiegliwości, aby ułatwić pracownikom dostęp do źródeł i udogodnić studiowanie. Doświadczają tego również cudzoziemcy, coraz liczniej przybywający do Biblioteki i rozmiłowani w atmosferze, jaka w niej panuje.

Zachodzi jednak obawa, że dalszy los zamierzeń min. Pułaskiego zależeć będzie wyłącznie od jego osobistej zabiegliwości o subsydia. Dyrektor Stacji Naukowej, obok wytężonej troskliwości, jaką otacza Bibliotekę, rozpoczyna również metodyczną działalność samej Stacji Naukowej. W pierwszym rzędzie organizuje naukowe opracowanie źródeł o Polsce, zgromadzonych już to w archiwach Biblioteki Polskiej, już to w archiwach francuskich.

Następnie zabiega usilnie, aby salę odczytową Biblioteki zamienić na stałą placówkę propagandy polskiej we Francji. Odbywają w niej posiedzenia członkowie Towarzystwa Szerzenia Kultury Polskiej śród Obcych, na którego czele stoi właśnie min. Pułaski. Obok tego sala ta stać się ma miejscem stałego skupiania wybitnych uczonych i pisarzy francuskich, interesujących się Polską i pragnących mówić o niej swym rodakom.

Zaczątkiem tej planowej akcji było zorganizowanie w sali odczytowej Biblioteki dziesięciu odczytów (z dyskusją) o „Problematach bałtyckich”, które się cieszyły wielkim powodzeniem. Wypowiedzieli je pp. G. Pages, prof. Sorbony; G. Blondel, prof. Szkoły Nauk Politycznych; H. de Monfort, sekretarz Akad. Nauk Moralnych i Politycznych; E. Fournol, wiceprezes Instytutu Słowiańskiego; P. Charliat, z Min. Marynarki; A. Tibal, prof. Uniw. w Nancy; Ch. Dupuis, członek Instytutu; F. de Jessen, red. „Temps”; J. Ancel, prof. Uniw.; H. Hauser, prof. Sorbony. Zarówno poziom tych odczytów i dyskusji, jak i rezonans całego przedsięwzięcia stanowią wielki triumf akcji, rozpoczętej przez min. Pułaskiego.

Skoro Sejm uznał za możliwe okroić lekkomyślnie arcyskromny fundusz propagandy, a dostojna Akademia Umiejętności zasłania się dekretem Franciszka Józefa - dyrektor Stacji Naukowej w Paryżu będzie zmuszony znowu próbować roli „wielkiego jałmużnika”. I to jest smętek naszych wielkich poczynań kulturalnych…