Zamek w Potoku Złotym  to zabytkowa warownia znajdująca się w rejonie zbaraskim w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie. Wzniesiono go w latach 1568-1631. Usytuowany został na niezbyt wysokim wzniesieniu nad łagodną doliną niewielkiego potoku. Inicjatorami budowy byli wojewoda bracławski Stanisław Szczęsny Potocki i jego żona Maria Amalia Mohylanka-Potocka. Stanowił część systemu fortyfikacyjnego Zygmunta III Wazy. Założony został na rzucie kwadratu, z pięciobocznymi basztami z wysuniętymi na zewnątrz występami, z trójkondygnacyjną bramą od północy oraz budynkiem mieszkalnym wzniesionym na planie prostokąta. Była to budowla parterowa, której detale - podobnie jak na zamku - miały formy renesansowe. Jednak o jego świetności decydowały potężne mury oraz fosa od strony południowo-zachodniej, które czyniły twierdzę trudno dostępną. W wiekach XVII i XVIII pozostał we władaniu Potockich, a w drugiej połowie XVII w. był nawet główną rezydencją Jana Potockiego.  

Świetność zamku przerwana została najazdem tureckim w 1672 r. Wówczas to wojska pod wodzą sułtana Mehmeda IV po dwóch dniach obrony zdobyły twierdzę. Po pokoju buczackim w 1673 r. zamek wrócił w ręce polskie. W sierpniu 1676 r., w związku z nową ofensywą turecką, armia turecko-tatarska ponownie zajęła zamek. Wysadzono wówczas częściowo mury. Następnie armia turecko-tatarska spaliła i poważnie uszkodziła fortecę. Stracono również stawiającą opór załogę zamku. Zapewne do tych wydarzeń odnosi się lokalna legenda, jakoby podczas długiego oblężenia twierdzy przez wroga obrońcy nie mieli wystarczającej ilości wody. W tym krytycznym momencie w lochach zamku odkryto źródło, którego woda zdawała się sama przedostawać do obrońców ze strumienia wypływającego poza twierdzę.

W czasie swojej historii zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli i był przebudowywany. W wieku XVIII należał do znanych przedstawicieli familii Potockich - Mikołaja Wasyla Potockiego, Ignacego Potockiego, Aleksandra Potockiego. W rękach rodziny Potockich znajdował się do lat 30. XVIII w. Następnie  przeszedł w ręce Ludiwka i Ignacego Skwarczyńskich, a później rodziny Olszewskich.

Właśnie Olszewscy przystąpili do wzniesienia w pobliżu zamku pałacu. Wykorzystano wówczas wiele z detali zamkowych, m.in. marmurowe obramienia okien. Był to budynek prostokątny, parterowy, z bardzo głębokimi piwnicami mieszkalnymi, nakryty niskim, czterospadowym dachem. Główna fasada pałacu została zbudowana w stylu klasycystycznym, natomiast dziedziniec i lewa fasada boczna miały akcenty neogotyckie. W centralnej sali i salonie przylegającym do dużego salonu po prawej stronie znajdowały się renesansowe kominki wykute z białego kamienia pochodzącego z zamku Stefana Potockiego. Jednak doprowadzeni do bankructwa musieli sprzedać zamek, który kolejno przechodził w ręce Jana Strojewskiego, chasydów czerniowieckich Friedmanów, a być może również Antoniego Maslewskiego. W 1875 r. kolejnym właścicielem zamku został rabin Sadogurski. Ostatecznie kupił go Włodzimierz Hipolit Gniewosz (1838-1908). Znany polityk i społecznik. Ten próbował przywrócić znaczenie Złotego Potoku, przenosząc do zamku sąd, urząd skarbowy i więzienie. Umieścił tutaj też swoją bibliotekę liczącą około 2000 pozycji oraz galerię portretu. Tutaj także zawisł portret Włodzimierza Gniewosza pędzla Juliana Fałata. W trakcie I wojny światowej zamek został częściowo zniszczony, a kolekcja dzieł sztuki wywieziona została do Moskwy. Po wojnie częściowo rozebrano mury zamkowe, wykorzystując materiał do budowy młyna. W rękach rodziny pozostał do 1939 r. Wcześniej jednak stał się miejscem spotkań miejscowej inteligencji. Do ich dyspozycji była niewielka restauracja, sala do gry, a nawet dziedziniec, na którym miano grać w tenisa. Jednak w 1935 r. w pałacu wybuchł pożar, który doprowadził do jego zniszczenia.  Zniszczył też zamek, który jednak rodzina Gniewoszów odbudowała, prace zakończyły się w 1938 r. Przeprowadzono też pierwsze prace konserwatorskie murów zamkowych.

Podczas II wojny światowej zamek został poważnie uszkodzony, wykorzystywany był m.in. jako katownia NKWD. Szybko jednak popadł w ruinę. Dopiero w latach 60. XX w. podjęto starania o jego renowację. W latach 90. XX . zamek został przekazany Muzeum Narodowemu w Kijowie, które kontynuuje jego renowację i udostępnia go do zwiedzania.

Do dziś zachowały się trzy baszty narożne, wieża bramna oraz mury obronne. Sam zamek jest w złym  stanie. W 2008 r. został włączony do Narodowego Rezerwatu „Zamki Tarnopolszczyzny”, przeprowadzono wówczas liczne prace zabezpieczające i konserwatorskie m.in. obudowano część północnego muru.