Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”, olej na płótnie, 1905
Licencja: domena publiczna, Źródło: Wikimedia Commons, Modyfikowane: tak, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”
Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”, olej na płótnie, 1905
Licencja: domena publiczna, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002442-P/170325

Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”

Lwów | Ukraina | obwód lwowski | rejon lwowski
ukr. Lwiw (Львів)
Identyfikator: POL-002442-P/170325

Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”

Lwów | Ukraina | obwód lwowski | rejon lwowski
ukr. Lwiw (Львів)

Lwowska Narodowa Galeria Sztuki posiada w swoich zbiorach kilka bardzo dobrych obrazów pędzla najwybitniejszej polskiej malarki przełomu XIX i XX wieku, Olgi Boznańskiej. Wśród nich wyróżnia się wizerunek mężczyzny o przenikliwym spojrzeniu, z podbródkiem opartym o złożoną w pięść dłoń. Należy on do najlepszych prac w dorobku artystki. Namalowany w Paryżu, był w 1904 roku wystawiony na tamtejszym Salonie Société Nationale des Beaux-Arts jako „Portret malarza Hirszenberga” i od razu wzbudził duże uznanie francuskich krytyków sztuki. Wzmiankowany był w recenzjach publikowanych na łamach ważnych czasopism, takich jak „L’Univers”, „Journal des Artistes”, „Bulletin polonais” czy „La Plume”. Autorka później wysyłała go jeszcze kilkukrotnie na ważne ekspozycje, m.in. na Wystawę Jubileuszową Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1904), IX Internationale Kunstausstellung im Königlichen Glaspalast zu München w Monachium (1905; gdzie został nagrodzony złotym medalem), wystawę Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” w Warszawie (1906) oraz na 12th Annual Exhibition w Carnegie Institute w Pittsburghu (1908). Dwukrotnie był pokazywany także we Lwowie: na Powszechnej Wystawie Sztuki Polskiej w 1910 roku oraz na Wystawie Sztuki Polskiej w 1920 roku. Przy tej ostatniej okazji został nabyty do zbiorów Galerii Narodowej Miasta Lwowa, skąd ostatecznie w czasie II wojny światowej trafił do Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki.

Historia tego dzieła jest więc szczegółowa i doskonale udokumentowana. Ale tożsamość modela była przedmiotem wątpliwości. Od czasu wspólnych studiów artystycznych w Monachium Olga Boznańska przyjaźniła się z Samuelem Hirszenbergiem (1865–1908), pochodzącym z Łodzi malarzem, który na przełomie stuleci zdobył już pewną sławę głównie za sprawą swoich scen rodzajowych i kompozycji symbolicznych, często o tematyce żydowskiej. Ale poprzez niego artystka musiała poznać także jego młodszego brata, Leona Hirszenberga (1869–1945), który również próbował swoich sił w malarstwie. Po studiach artystycznych w Monachium i rocznym stypendium we Włoszech, w 1902 roku osiadł na stałe we Francji, usiłując rozwijać swoją karierę, choć, zarówno w polskich, jak i zagranicznych kręgach artystycznych, pozostawał w cieniu starszego i słynniejszego brata, z którym czasami bywał mylony. Wiadomo, że w tym czasie rozwinęła się jego znajomość z Boznańską, która pomagała mu odnaleźć się w światowej stolicy sztuki i wprowadzała w kręgi artystycznej polonii.

Choć oryginalny tytuł, pod którym początkowo znane było dzieło Boznańskiej, brzmiał po prostu „Portret malarza Hirszenberga” i jako taki był wystawiany, o czym świadczą nalepki na odwrociu, do inwentarzy Galerii Narodowej Miasta Lwowa został wpisany jako „Portret malarza S. Hirszenberga” i od tego czasu w literaturze najczęściej bywał identyfikowany jako wizerunek Samuela. Do dziś tak jest opisywany w katalogach lwowskiego muzeum. Ale wśród części badaczy rozgorzała dyskusja nad tym, którego z braci malarzy właściwie ten obraz przedstawia. Kwestię tę ostatecznie rozstrzygnęła Ewa Bobrowska odnajdując recenzję z salonu, na którym prawdopodobnie po raz pierwszy dzieło było zaprezentowane. Alexandre Parmentier napisał wówczas: „Pan Hirszenberg, sportretowany przez swoją koleżankę, pannę Boznańską, wystawia […] dzieło zatytułowane Idylla bretońska” („Bulletin polonais 204 littéraire, scientifique et artistique” 1904, nr 191, s. 158.). Wspomniany obraz został wykonany przez Leona, Samuel zresztą w tej akurat wystawie nie uczestniczył.

Wynika z tego, że Boznańska sportretowała młodszego z braci Hirszenbergów i to w przełomowym dla jego kariery momencie. Wspominana wystawa była debiutem Leona na gruncie paryskim, a przejęcie jego obrazu przez jury tego salonu było znaczącym osiągnięciem i potwierdzało jego wysokie aspiracje. W tym samym mniej więcej czasie odkrył dla siebie Bretanię, w której zresztą zamieszkał. Jednocześnie udało mu się wyrwać z przejętych od starszego brata realistyczno-impresjonistycznych inklinacji i odnaleźć własny styl, inspirowany syntetyzmem Władysława Ślewińskiego. We Francji pozostał już na stałe, jednak nie odniósł większych sukcesów artystycznych. Jego działalność malarska została zresztą przedwcześnie przerwana w latach 20., gdy stracił wzrok. Skromny dorobek artystyczny Leona, bywał niestety omyłkowo przypisywany Samuelowi, co tym bardziej przyczyniło się do zapomnienia o jego dokonaniach.

Portret ze zbiorów Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki stanowi świadectwo wybitnego talentu Olgi Boznańskiej, dokument artystycznej przyjaźni, ale także dowód miejsca Leona Hirszenberga w międzynarodowym świecie sztuki początku XX wieku.

Czas powstania:

1904

Twórcy:

Olga Boznańska (malarka; Polska, Francja)(podgląd)

Słowa kluczowe:

Publikacja:

13.12.2024

Ostatnia aktualizacja:

08.04.2025

Opracowanie:

Agnieszka Świętosławska
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga” Fotografia przedstawiająca Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga” Galeria obiektu +1
Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”, olej na płótnie, 1905
Fotografia przedstawiająca Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga” Fotografia przedstawiająca Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga” Galeria obiektu +1
Olga Boznańska, „Portret malarza Hirszenberga”, olej na płótnie, 1905

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz