Jan January Janczak, ołtarz „Historia Zbawienia", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Wnętrze kościoła farnego pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrug (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Wnętrze kościoła farnego pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak i atelier A. Enkeler, witraż „Magnificat", 1982, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak, ołtarz „Historia Zbawienia", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak, witraże z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie nieba i ziemi" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie roślin" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie zwierząt" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie ludzi" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
Kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001890-P

Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon

Identyfikator: POL-001890-P

Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon

Graniczący z Zurychem od północy rzymskokatolicki kościół św. Anny z lat 1955–1956 wśród podobnych realizacji w kantonie wyróżnia jedne z najciekawszych realizacji o tematyce religijnej w dorobku Jana Januarego Janczaka (ur. 1938). Artysta zrealizował dla tutejszej parafii najpierw – w 1982 r. – ołtarz „Historia Zbawienia” i wąski witraż „Magnificat”, a następnie – ponad ćwierć wieku później – umieścił w jej wnętrzu cykl witraży nawiązujących do „Historii Stworzenia”. Działania te związane były z próbą modernizacji wnętrza budynku po przebudowie dachu betonowej konstrukcji w latach 80., niezbędnej aby ograniczyć emisję hałasu pobliskiego portu lotniczego. 

 

Ikonografia ołtarza „Historia Zbawienia"

W rezultacie, z kościoła usunięto pierwotne uposażenie, w tym ołtarz. Jego miejsce zajął pentaptyk (ołtarz złożony ze środkowego obrazu oraz dwóch par skrzydeł, w tym jednych nieruchomych) namalowany na zlecenie przez Janczaka. 

Centralny panel ołtarza wypełniają pieczołowicie wykonane,  sceny: biczowania przez oprawców, drogę krzyżową oraz ukrzyżowanie Chrystusa. Dolną część kompozycji zajmuje Pieta – wizerunek opłakującej Matki Boskiej, trzymającej ciało martwego syna na kolanach. 

Podczas Wielkiego Postu ruchome skrzydła zostają zamknięte. Oczom widzów ukazują się wówczas rewersy pary skrzydeł wewnętrznych ze sceną przejścia przez Morze Czerwone po lewej oraz walką Jakuba z Bogiem i jego snem po prawej stronie.

W pozostałej części roku dokonuje się uroczystego otwarcia poliptyku. Ukazuje się wtedy główny panel ołtarza oraz cykl czterech scen tworzących opowieść o Zbawieniu, której narracja rozciąga się w układzie strefowym w kierunku czytania na całej szerokości nastawy. Są to przedstawienia: wieży Babel, powołania Abrahama, króla Dawida w Królestwie Pokoju, uzdrowienia zgarbionej kobiety oraz łamania chleba (zgodnie z Łk 24,13–35 i Dz 2,42–47).

 

Średniowieczne inspiracje

Kompozycja pentaptyku została zainspirowana malarstwem średniowiecznym – twórczością Hieronima Boscha (ok. 1450-1516) i Petra Brueghla Starszego (1525-1529) – co przejawia się m.in. w nagromadzeniu szczegółów, wątków irracjonalnych i postaci (zwłaszcza przedstawień muzyków).

 

Witraże z cyklu „Historia Stworzenia"

Wiele lat po tym przedsięwzięciu władze parafii ponownie zwróciły się do Janczaka. W efekcie, w 2008 r. artysta zrealizował w nawie głównej kościoła w czterech monumentalnych, prostokątnych niszach witraże. Wprawienie szklanych kompozycji do wnętrza wymagało ingerencji w pierwotny projekt dekoracji.

Data powstania witraży sytuuje je w okresie twórczości artysty, w którym znaczącym przemianom uległy jego zainteresowania formalne i ikonograficzne: od początku XXI w. bowiem Janczak koncentruje się na surrealizujących kompozycjach, w których centrum umieszcza kobiety.  

Cztery szklane niemal 2-metrowe kompozycje w kościele św. Anny przedstawiają sceny z Księgi Genesis: stworzenie nieba i ziemi (wraz z oddzieleniem światła od ciemności, wód od powierzchni suchych), zwierząt, roślin oraz ludzi.

Podczas gdy w pierwszej z nich artysta skoncentrował się na powstaniu żywiołów, tworząc wzniosłą kompozycję opartą na silnych kontrastach barwnych, w kolejnych dwóch witrażach prym wiodą smukłe wizerunki pojedynczych egzemplarzy gatunków fauny i flory. Ostatnia kompozycja ukazuje nagich, unoszących się w miłosnym uścisku Adama i Ewę. Ich dłonie splatają się na łonie kobiety, częściowo przesłaniając jej rzekomo wstydliwą nagość. Ten gest, wraz z miejską scenerią, stanowi aluzję do grzechu pierworodnego i jego następstwa – wygnania z Raju. Dowodami tożsamości kobiety są jej długie, gęste włosy oraz uwypuklone nagie piersi, co znajduje odpowiedniki w licznych przedstawieniach Ewy od okresu średniowiecza. Cienkie warstwy farby nadają jej opalizującej skórze wrażenie gładkości. Formalne cechy obrazu wywołują przyjemność u widza w sposób przypominający doświadczenie erotyczne. Mimo że podobne przedstawienia cieszą się współcześnie znaczną popularnością, nieczęsto trafiają do przestrzeni kościelnych. Realizacja Janczaka, wpleciona w surową architekturę, stanowi głos w toczącej się od wielu dekad dyskusji na temat powrotu do tradycyjnej ikonografii i miejsca erotycznego przedstawienia w przestrzeni sakralnej, tego, co powinno być w niej uznane za zakazane czy ocenzurowane.

 

Czas powstania:
1982-2008
Twórcy:
Jan J. Janczak (rzeźbiarz; Polska, Szwecja)(podgląd)
Publikacja:
20.07.2024
Ostatnia aktualizacja:
13.08.2024
Opracowanie:
Muszkowska Maria
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, ołtarz „Historia Zbawienia", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Wnętrze kościoła farnego pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrug (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Wnętrze kościoła farnego pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak i atelier A. Enkeler, witraż „Magnificat", 1982, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, ołtarz „Historia Zbawienia", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, witraże z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie nieba i ziemi" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie roślin" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie zwierząt" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Jan January Janczak, witraż „Stworzenie ludzi" z cyklu „Stworzenie świata", 2008, kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Fotografia przedstawiająca Ołtarz oraz cykl witraży Jana Januarego Janczaka w kościele farnym pw. św. Anny w Opfikon Galeria obiektu +11
Kościół farny pw. św. Anny, Opfikon-Glattbrugg (Szwajcaria), fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz